تجارب مستند شده

درس آموخته شماره یک : بازدید برای صدور بیمه نامه مهندسی تمام خطر مقاطعه کاری

کاری از : واحد تحقیق و توسعه موسسه ارزیابی ریسک و خسارت بیمه ای ممیزان

نام درس آموخته : آقای مهندس محمد رضا نجفی ساروکلایی ارزیاب خسارت بیمه های مهندسی

تدوین کننده : محمد رضا نجفی ساروکلایی

۱- در زمان بازدید از پروژه های عمرانی ، به مهندسینی در کارگاه ها برمیخوریم و همکلام می گردیم که مشخص است به عمق اهمیت موضوع بیمه تاکنون پی نبرده اند چرا که بیمه ریسک را قرار است پوشش دهد و آنهم توافقی می باشد و اهمیت دیدن جزئی ترین چیزهایی که ممکن الوصول در رخداد حوادث می باشد باید مورد بررسی واقع گردد. این موضوع و در کنار آن نوع برخورد مسئولین کارگاهی می بایستی از قبل در ذهن ارزیاب ریسک حل شده باشدو نیاز به سعه صدر بالا از سوی ارزیاب ریسک را داریم .(لزوم فرهنگ سازی برای بیمه گذاران با سابقه از سوی بیمه گر )

۲- اهمیت کار در شهر و ورود کودکان و یا افراد کنجکاو به محیط های کارگاهی میتواند برای آنها فوق العاده پر خطر باشد که باید در ادبیات موضوعی ریسک بشدت مورد توجه واقع گردد.(الزام در اجرای توصیه های ایمنی از سوی بیمه گذار و رعایت حریم کارگاهی از سوی بیمه گذار)

۳- ارتباط بین بیمه های ماشین آلات ،پروژه ، افراد فعال در روند اجرای کار ،تجهیزات مستقر یافته در پروژه و مسئولیت در قبال اموال و جان اشخاص ثالث بعهده پیمانکار یامجری پروژه می باشد که اهمیت این موضوع نزد کلیه پیمانکاران هنوز مشاهده نمی گردد. (ایجاد کتابچه ای در حوزه بیمه های مهندسی و تشریح کلیه بیمه نامه ها و ارتباط بین این بیمه نامه ها)

۴- تفکیک بیمه های مهندسی مانند تمام خطر پیمانکاری یا نصب و یا ماشین آلات فعال در روند اجرای پروژه برای غالب بیمه گذاران مبهم می باشد . بینش تشریح این بیمه نامه بطور کامل و قابل کاربرد برای بیمه گذار به عهده نمایندگی های بیمه گذاشته شده است و این در حالی است که بیمه نامه های مهندسی دارای تخصصی ویژه می باشد و نمایندگی ها فاقد چنین تخصصی هستند و این میان حلقه مفقوده ای وجود دارد بنام مشاوران صنعت یا آموزش در حوزه بیمه برای علاقمندان جهت آگاهی افراد فعال (تخصصی نمودن بیمه های مهندسی توسط شرکت های بیمه گر توسط تعداد معدودی از نمایندگی ها)

۵- عدم نگارش درس آموخته ها در حوزه خسارات وارد شده به پروژه ها و پرداخت صرف به بیمه گذار و بایگانی کلیه مدارک توسط بیمه گر پس از محاسبه و پرداخت سبب گردیده است که بخش صدور در شرکت های بیمه عملا” از سرنوشت خسارات رخداده شده مطلع نبوده و شاهد بهبود مستمر در بخش صدور بیمه نامه ها نمی باشیم . (ایجاد سازمانی دانش مدارانه در شرکت های بیمه ای و مستند سازی در بخش های مختلف بیمه نامه های صادره و خسارت دیده و الزام به نمایندگی ها جهت مطالعه و برگزاری آزمون بین آنها)

۶- عدم کتابچه ای حاوی تفسیر کلوزهای بیمه نامه ها موجب گردیده است که نمایندگی ها نسبت به درج کلوز های نامرتبط و عدم درج کلوزهای مرتبط موجب عدم اطمنیان از سوی بیمه گذار پس از بروز خسارت و حتی بالارفتن قیمت های پیشنهادی و از دست دادن مشتریان خود گردند .(بوجود آوردن کتابچه تفسیر کلوز ها که می توان از کلوزهای پرمصرف آغاز گردد)

۷- ایجاد کانالهای هدایت آب باران در اطراف محل اجرای پروژه و لایروبی آن بعد از هر باران و در صورت محدود بودن فضای اجرای پروژه استقرار چادرهای محافظ جهت جلوگیری از ورود باران بصورت مستقیم

۸- شناسائی خاک منطقه با مطالعه و آزمایش ژئو تکنیک قبل از حفاری و اجرای شفت های لازم در پروژه ها

۹- شناسائی عوارض زمین و محیط قبل از آغاز عملیات و برقراری امکان تردد عابرین پیاده در فضای شهری بگونه ای که عملا” اگر مجبور هم هستند که از کناره خیابان عبور نمایند حداقل در امنیت نسبی باشند .

۱۰- کنترل ادواری سیم بکسل جرثقیل و ترمز و سایر تجهیزات جانبی آن بعلت کلیدی بودن کار آنها در این نوع کارهای اجرایی

۱۱- وجود بیسیم نزد افرادی که در بخش های مختلف و پرریسک پروژه فعال می باشند.

درس آموخته شماره دو : درس آموخته هایی از یک بازدید خسارت

کاری از : واحد تحقیق و توسعه موسسه ارزیابی ریسک و خسارت بیمه ای ممیزان

نام درس آموخته : آقای مهندس محمد رضا نجفی ساروکلایی ارزیاب خسارت بیمه های مهندسی

تدوین کننده : محمد رضا نجفی ساروکلایی

۱- در کلیه بیمه نامه ها باید این موضوع بطور مستقیم ذکر گردد که این بیمه نامه فقط موضوع و محدوده این قرارداد را بیمه مینماید و چنانچه بیمه گذار اقدام به اجرای کار در خارج از محدوده قرارداد انجام شود و در آن خسارت رخ دهد بیمه گر مکلف به پرداخت آن نخواهد بود. بعبارت دیگر مدیریت محدوده در پروژه برای شرکتهای بیمه گر بسیار حائز اهمیت است .

۲- در علم مدیریت پروژه مدیریت ریسک و مدیریت محدوده دو آیتمی هستند از نه آیتم مدیریت پروژه و این موضوعی است که متاسفانه در غالب پروژه های عمرانی کشور از جانب بیمه گذاران انجام نمیشود و عملا” از بدیهی ترین اصل حسن نیت بیمه گر برخوردار نمیشود واین در حالی است که بیمه گر حق دارد از بیمه گذار درخواست محدوده اجرای پروژه بصورت کامل و ریسک های موجود در این پروژه را در خواست نماید چرا که این موضوع از اصول اولیه بیمه بوده و شرکت های بیمه گر از این آیتم بهره مند نمی شوند.

۳- خرید بلیط و هدایت ارزیاب یا کارشناس به محل وقوع خسارت :

نظر به اینکه بیمه گذار از موقعیت وقوع خسارت آگاهی کامل دارد بنظر میرسد مناسبترین راه برای رسیدن به محل وقوع خسارت را میتواند هدایت و برنامه ریزی نماید بنابراین توصیه میشود همواره جهت هدایت کارشناس یا ارزیاب خسارت از راهنمایی های مستقیم بیمه گذار و یا پیمانکار پروژه و یا فردی که مستقیما” با موضوع خسارت در ارتباط هست مسئول این بخش از کار گردد تا موجب امکان تاخیر در رسیدن ارزیاب نخواهد شد.

۴- در بیمه نامه پروژه های عمرانی غالبا” بخش تجهیز بیمه جداگانه ای می بایستی منعقد گردد دربخش تجهیزکارگاه ما غالبا” چهار نوع راه داریم که شامل :

راههای ارتباطی ،راههایی هستند که معادن ،مصالح ،منابع آب ،محل قرضه ،انبار مواد منفجره و مانند آن را ،بطور مستقیم یا با واسطه راههای دیگر ،به محل اجرای کار متصل میکنند.

راه انحرافی ،راهی است که برای تامین تردد وسایل نقلیه عمومی ،که قبلا” از مسیر موجود انجام میشد اما به علت عملیات موضوع پیمان قطع شده است احداث شود.

درس آموخته شماره چهار: تجربه بازدید از یک خسارت

کاری از : واحد تحقیق و توسعه موسسه ارزیابی ریسک و خسارت بیمه ای ممیزان

نام درس آموخته : محمد رضا نجفی ساروکلایی

۱- یکی از همکاران بیمه گر با موبایلم تماس گرفت. گوشی رو برداشتم از شرکت بیمه …… بود پس از سلام و احوال پرسی گفتند که آیا وقت دارم یک بازدید خسارتی بسیار فوری بروم . پس از تائید آدرس را پشت تلفن خواند و بعلت سرعت کار فرمودند که بعدا بیمه نامه و سایر موارد مورد نیاز را ارسال خواهند نمود.

۲- آدرسی که احساس میشد یک مشکلی درون آدرس هست پرسیدم آدرس درسته گفتند بله همین آدرس در بیمه نامه هم نوشته شده است . به آن آدرس داده شده رفتم ولیکن برای یافتن صحیح آدرس داده شده چندین بار با بیمه گر تماس گرفته شد تا شماره بیمه گذار را بدهند و بعد از تقریبا” یک ساعت تاخیر بدلیل گشتن بدنبال ادرس مورد نظر در خیابانهای مجاور و اصلی بلاخره آدرس رو پیدا کردم ما بین آدرس خ اصلی و آدرس کوچه فرعی دو خیابان فراموش شده بود.

۳- نوشتن آدرس صحیح ،درست و سهل و در دسترس محل بیمه شده خصوصا” از سوی نمایندگی های بیمه در همان مقطع صدور بیمه نامه که میخواهند بیمه نامه را بفروشند بسیار مهم هست . مهم هست که در زمان صدور به روزی بیندیشند که نیاز به بازدید ادواری دارد و یا میخواهند خسارت به آن شرکت یا بنده خدا پرداخت نمایند و با این نگاه بیمه نامه را بفروشند که فردی میخواهد به این ادرس مراجعه نماید بدون تماس با بیمه گذار ویا بیمه شد.

۴- آدرس دقیق و درست ویا اصول آدرس نویسی اینست که از اصلی ترین خیابان آدرس شروع میگردد تا پس از ان به خیابان های اصلی درجه ۲ وسپس به خیابان های فرعی و سپس به کوی و کوچه و بن بست و پلاک برسد و اگر با یک کروکی هم همراه گردد بسیار مناسب خواهد بود . این موضوع سبب میگردد که در زمان یافتن آدرس توسط هر فردی نامبرده در کمترین وقت میتواند به آدرس مورد نظر برسد. نکته بعدی اینکه آیا آدرس داده شده با آدرس بیمه نامه با آدرسی که بعنوان بازرس در محل خضارت حضور یافته ایم با هم منطبق هستند یا خیر.

این مورد مربوط به پروژه خانه سازی در شمال تهران می باشدکه بیمه گذار در ارتباط با حادثه پیش آمده اعلام خسارت نموده ودرخواست اعزام کارشناس بیمه؛ جهت بازدید از موارد خسارت دیده و تعیین میزان خسارت وارده را می کند. پس از حضور کارشناسان در محل اجرای پروژه وبازدید از یک دستگاه ساختمان مسکونی هشت واحدی که بر اثر بالا آمدن آب های زیرزمینی نشست نموده ودچار خسارت کلی شده بود بیمه گران متوجه سکونت تعدادی از واحدها توسط صاحبانشان می شوند.لذا در تنظیم صورتجلسه قید می نمایند که ساختمان خسارت دیده آماده بهره برداری بوده ودر زمان بازدید تعدادی از صاحبان واحدها در ساختمان سکونت داشته اندوصورتجلسه به امضاء بیمه گذار رسانده می شود.پس ار بازگشت کارشناسان و ارائه گزارش به واحد خسارت نسبت به مختومه نمودن خسارت حادث شده اقدام گردیده ودلایل خودر ا طبق بند شرایط عمومی که اظهار می نماید”در صورتیکه قسمت یا قسمت هایی از کار موضوع قرارداد مورد بیمه قبل از تاریخ انقضای مقرر در جدول مشخصات از طرف صاحبکار تحویل یا مورد بهره برداری قرار گیرد,تعهد بیمه گر در همان تاریخ تحویل یا بهره برداری پایان یافته تلقی می شود.”

نقش و وظیفه ارزیابان خسارت در گسترش فرهنگ بیمه و رضامندی بیمه گذاران بسیار تاثیرگذار می باشد. امری که کمتر بیمه گری نسبت به آن توجه داشته و از رهگذر آن بیمه گران برای کسب منافع ناچیز (صرفه جوئی در هزینه های کارشناسی)، ریسک های بسیاری را بر خود تحمیل کرده اند.

الف– خدمات ارزیابان به بیمه گذار: – آسایش خیال و جلب رضایت بیمه گذار و اطمینان وی از این که به دلیل قضاوت بی طرفانه ارزیاب منافع بیمه گذار بیشتر حفظ و حقوق وی تضییع نخواهد شد و در زمان حادثه می تواند بهتر خسارت واقعی خود را دریافت دارد. – استفاده بیمه گذار از خدمات جانبی ارزیابان خسارت مانند:

۱-ارائه مشاوره و توصیه های پیشگیرانه در جهت کاهش احتمال وقوع خطر در مورد بیمه.

۲- ارائه مشاوره و راهنمائی در مورد تهیه بیمه نامه مناسب

۳- اظهار نظر در مورد کم و کاستی بیمه نامه های موجود و چگونگی تکمیل پوشش های بیمه نامه

۴- ارائه راهکارها و تعالیم دانش مدیریت ریسک که می تواند منجر به کاهش هزینه های بیمه گذار گردد.

۵- بهره مندی از تجارب و اطلاعات فنی ارزیاب خسارت در مورد بی احتیاطی ها و سهل انگاری ها و علل به وقوع پیوستن حوادث

ب – خدمات ارزیابان به بیمه گران:

۱- با استفاده از خدمات ارزیابان, دیگر بیمه گران آماج شک و نارضایی بیمه گذار نخواهد بود. این امر ریسک از دست دادن پرتفوی و آسیب دیدن جایگاه بیمه گر در بازار را کاهش می دهد.

۲- ایجاد فرصت کافی برای بیمه گر تا به جای آنکه نیرو و توان خود را در مجادله با بیمه گذار ناراضی صرف نماید، بکار اصلی خود یعنی بسط نفوذ و گسترش خود در بازار بپردازد.

۳- کاهش هزینه های اداری و پرسنلی که به طور معمول جهت متقاعد نمودن بیمه گذار معترض صرف می شود.

۴- ایجاد آرامش روانی و روحی برای کارکنان در فراهم نمودن محیط کار آرام و بدون درگیری و تنش، که نتیجه نهائی آن افزایش بهره وری در سازمان خواهد بود.

۵- جلوگیری از طرح دعوای بیمه گذار ناراضی در محاکم که در صورت برحق بودن وی، هزینه های بسیار زیاد مالی و حیثیتی را بر بیمه گر تحمیل می نماید.

۶- استفاده بیمه گر از خدمات جانبی ارزیابان خسارت، از نظر ارائه توصیه های پیشگیرانه در جهت کاهش احتمال وقوع خطر در مورد بیمه.

۷- کمک به موفقیت بیمه گر در بازاریابی و فروش

۸- ارزیابان بسیاری از دغدغه های بیمه مرکزی را کاهش خواهند داد مانند کاهش حجم شکایات بیمه گذاران و کمک به حفظ حقوق آنان در اجرای ماده یک قانون تاسیس بیمه مرکزی

۹- تنظیم روابط بیمه گران با بیمه گران اتکایی از نظر جلب اطمینان و رفع تردید بیمه گر اتکایی در مورد میزان خسارت و نحوه رسیدگی به آن.

۱۰- کاهش درگیری های بیمه گر با بیمه گذار.

۱۱- ارزیاب ممکن است متوجه نواقصی شود که با اصلاح فوری آن ها احتمال وقوع خسارت کاهش می یابد. کاهش خسارت سبب افزایش سود بیمه گر می گردد. افزایش سود بیمه گر بایستی کاهش حق بیمه را در بر داشته باشد که این امر به نفع جامعه و بیمه گذار نیز خواهد بود. چگونه می توان از خدمات ارزیابان بهره مند گردید؟

۱- می توانید با انعقاد قرارداد از خدمات یاد شده ارزیابان بهره مند گردید.

۲- هنگام انعقاد قرارداد با بیمه گر توافق نمائید که در صورت وقوع حادثه ارزیاب مورد نظر خسارت وارده شما را تعیین نماید.

۳ -این موضوع بهعنوان شرط خصوصی در بیمه نامه درج شود.

عباس گلچینیان

خدمات ارائه شده توسط ارزیاب چه تفاوتی با کارشناسی دارد؟ برای بیان خدمات ارزیابان بایستی ابتدا وظیفه کارشناس شرکت های بیمه را در برآورد خسارت بیان نمود. کارشناس برآورد خسارت کیست؟ شخصیت حقیقی یا حقوقی می باشد که با اجازه بیمه گر مبادرت به تعیین میزان ریالی خسارت نموده و پس از برآورد خسارت وظیفه وی خاتمه می یابد. سپس شرکت بیمه با بررسی پرونده خسارت مشخص می نماید که چه مبلغی از خسارت را باید به بیمه گذار بپردازد. بیمه گر در قبال کاری که کارشناس برایش انجام می دهد به وی حق الزحمه می پردازد. کارشناس فقط در برابر بیمه گر مسئول و پاسخگو می باشد.

ارزیاب خسارت کیست و وظیفه وی چیست: شخصیتی حقیقی است که طبق مجوز بیمه مرکزی ایران می تواند:

۱- علت حادثه را تعیین کند.

۲- میزان خسارت وارده به بیمه گذار را برآورد نماید.

۳- خسارت وارده را با شرایط و مقررات بیمه نامه تطبیق نماید. اگر بیمه گذار هزینه هائی برای محدود کردن خسارت و نجات اموال و …. متحمل شده به خسارت اضافه و اگر کسورات قانونی وجود دارد کسر نماید.

۴- در پایان میزان خسارت قابل پرداخت به بیمه گذار را به شرکت بیمه اعلام نماید.

تفاوت کار ارزیاب با کارشناس خسارت:

۱- در ارزیابی خسارت، بیمه گذار می تواند ارزیاب خسارت مورد اعتمادش را انتخاب نماید. و چون ارزیاب خسارت، مستقل از بیمه گر می باشد، امکان از بین رفتن حقوق بیمه گذار منتفی می باشد.

۲- در موضوع کارشناسی، بیمه گذار اختیاری در مورد تعیین کارشناس و برآورد خسارت نداشته و مجبور است، میزان خسارتی را که کارشناس وابسته به بیمه گر تعیین نموده قبول کرده و در صورت عدم رضایت از خسارت برآورد شده ناچار است راه طولانی داوری و یا دادگاه را طی کند.

۳- در ارزیابی خسارت کار رسیدگی به پرونده و انطباق خسارت با شرایط بیمه نامه و تعیین خسارت قابل پرداخت توسط ارزیاب خسارت انجام می شود.

۴- در روش دوم وظیفه کارشناس فقط برآورد میزان ریالی خسارت بوده و سایر امور رسیدگی و تطبیق آن با شرایط بیمه نامه با بیمه گر است.

عباس گلچینیان

در سال ۱۹۶۳ دانشی جدید از شاخه مدیریت در جهان پا به عرصه وجود نهاد که علیرغم عمر کوتاه آن خدمات گرانقدری به انسان ها و سازمان ها در کاهش هزینه ها و خنثی کردن و یا کم کردن ریسک های در معرض فعالیت آنان انجام داده است. به واقع باید گفت مدیریت ریسک نسخه ای شفابخش را برای بسیاری از مشکلات انسان کنونی تجویز نموده و افتخار وضع دانش مدیریت ریسک بنام واضعان امریکائی آن رابرت مهر و باب هجز به ثبت رسیده است. مدیریت ریسک روشی هدفدار و قانونمند برای مقابله با ریسک هائی است که می تواند در هر مرحله از فعالیت های انسان و یا یک سازمان ظاهر و سبب آسیب گردد.

محور اساسی این روش بر مبنای دو رویکرد و یا دو پرسش بنا گردیده:

۱- چه خواهد شد؟ با رویکرد پیش بینی خطرهائی که می تواند در فرآیند یک فعالیت در آینده ظاهر گردد.

۲- چه باید کرد؟ با گرایش پیشگیری از وقوع حوادث و یا خطر هائی که پیش بینی شده هر چند دانش مدیریت ریسک برای حفاظت از واحدهای صنعتی وضع گردید ولی اینک باید گفت مدیریت ریسک دانش خوب زندگی کردن و موفق بودن در کارها است. اینجانب در پژوهش های پنج ساله ام به این نتیجه رسیده ام که متفکران ایرانی از دوازده قرن پیش با این دانش آشنا بوده و در طول قرون روش های کنونی رویاروئی با ریسک را نظریه پردازی کرده بودند. حاصل این پژوهش، کتاب «مدیریت ریسک و پیشینه تاریخی آن در فرهنگ و ادب پارسی» می باشد. بخش پایانی این کتاب راز پیروزی های برق آسای چنگیز مغول را براساس تدابیر مدیریت ریسک و علل فروپاشی سریع ارتش بزرگ خوارزمشاهی را علیرغم تدابیر پیشنهادی متفکران پارسی به ویژه تدابیر شگفت انگیز و پیشگیرانه محمد ابن علی راوندی در کتاب راحت الصدور فی آیت السرور (به راستی اگر تدابیر این متفکر که فقط ۱۶ سال قبل از حمله مغول دکترین مقابله با اقوام بیابانگرد را وضع کرده بود مورد توجه قرار می گرفت مسیر تاریخ تغییر کرده بود و چه فجایعی که اتفاق نمی افتاد) مورد تحلیل و واکاوی قرار داده است.

رئیس انجمن

در بیمه های اموال اصلی بر تعهدات و مناسبات بیمه گر و بیمه گذار حاکم می باشد به نام اصل علیت و یا اصل علت و معلول . به موجب این اصل در زمان حادثه بیمه گذار باید ثابت نماید که ۱- بین وقوع حادثه و خسارت وارده رابطه علت و معلولی وجود دارد : ۲- حادثه ای که موجب ورود خسارت گردیده تحت پوشش بیمه بوده به تجربه زیر توجه فرمائید در ابتدای سال ۸۷ یکی از کارخانه های تولید روغن نباتی در یکی از استان های شمالی کشور دارائی های خود را که شامل ساختمان ها- تاسیسات – ماشین آلات وموجودی اعم از مواد اولیه و تولید و ظروف بسته بندی میباشد نزد یکی از بیمه گران در برابر خطر های اصلی(حریق ,صاعقه و انفجار)و خطر اضافی ضایعات ناشی از برف و باران بیمه می نماید. در مهر سال ۸۷ توفان بسیار سهمگینی باسرعت ۱۶۰ کیلو متر در ساعت در منطقه اتفاق افتاده که موجب خسارت های بسیار سنگینی در منطقه شده و از جمله در کارخانه مورد بیمه سبب انهدام سقفهای شیروانی سالن ها و از بین رفتن تاسیسات بلند کارخانه می گردد.بعد از توفان و آسیب دیدگی شدید سقف کارخانه بارندگی بسیار شدیدی به وقوع می پیوندد که خسارت های بسیار سنگین تری نسبت به توفان بر جای می گذارد.بطور کلی خسارت هائی که بیمه گذار از ناحیه بارندگی متحمل می گردد به دو بخش تقسیم می گردد.

پیام شماره ۱ در زمان حادثه مراتب باید حداکثر ظرف مدت ۵ روز از تاریخ اطلاع به بیمه گر اعلام گردد. درغیر این صورت، تاخیر شما موجب گسترش خسارت از طریق افزایش ضایعات شده و خسارت پرداختی بیمه گران بی جهت افزایش می یابد. به همین دلیل به موجب قانون، بیمه گر ناگزیر است که جبران بخشی از خسارت را که در اثر سهل انگاری شما بوجود آمده به عهده خودتان بگذارد. پیام شماره ۲ بسیاری مواقع مشاهده می گردد، صاحبان صنایع در زمان تهیه بیمه آتش سوزی ارزش سرمایه تحت پوشش بیمه را براساس ارزش دفتری بیمه کرده و یا اقلامی را که باید بیمه شود از دفاتر سازمان استخراج می نمایند؛ در این گونه موارد به نکاتی باید توجه شود: اگر قرار است ارزش دفتری ملاک تعیین سرمایه قرار گیرد، باید حتما ارزش ها بازنگری شده و به ارزش های بازار نزدیک گردد زیرا اگر ارزش های دفتری از ارزش های واقعی کمتر باشد، بیمه گر در زمان حادثه خسارت را به نسبت ارزش واقعی محاسبه نموده و میزان خسارت دریافتی بیمه گذار بسیار کاهش می یابد. (در این مورد در پیام ۴ مفصل توضیح داده خواهد شد.) پیام شماره ۳ برخی از اقلام بیمه پذیر نیستند چون استعداد آسیب پذیری ندارند و یا اگر خسارتی وارد شود آنقدر کم است که در خور توجه نمی باشد.مانند جدول بندی و محوطه سازی، خیابان سازی، باغچه و فضای سبز، چاه آب و مانند این ها توصیه می گردد در زمان خرید بیمه این اقلام حذف و ارزش های آن بین مواردی که به نظر کم بیمه شده اند سرشکن شود. پیام شماره ۴ یکی از مباحث اساسی در روابط بیمه گر و بیمه گذار میزان تعهد بیمه گر در پرداخت خسارت می باشد. میزان تعهد بیمه گر برابر با ارزشی است که بیمه گذار در زمان بیمه کردن اموال خود اعلام می کند. بیمه گذار باید کوشش نماید ارزش موارد بیمه شده منطبق با ارزش واقعی یا ارزش معاملاتی روز باشد. اگر بیمه گذار در قیمت گذاری سهل انگاری کند یا ارزش ها را کمتر اعلام کند و یا براساس ارزش های دفتری مال را بیمه نماید، در زمان حادثه، بیمه گر خسارت را به نسبت ارزش بیمه شده به ارزش واقعی پرداخت می نماید. مثال: ارزش واقعی مالی ۱۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال است. این مال به مبلغ ۸۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال بیمه شده است. در حادثه خسارتی به مبلغ ۴.۰۰۰.۰۰۰ ریال وارد شده، میزان خسارت پرداختی عبارت است از: ۳.۲۰۰.۰۰۰ = (۱۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ÷ ۸۰.۰۰۰.۰۰۰) * ۴.۰۰۰.۰۰۰ استدلال دیگری که در این مورد می توان داشت: ارزش واقعی مالی ۱۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال بوده که بمه گذار تمایل داشته فقط ۸۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال آن را نزد شرکت بیمه تحت پوشش قرار دهد و مابقی آن را که ۲۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال می باشد خودش تقبل نموده است. به عبارت دیگر: موقعی که بیمه گذار مال خود را کم بیمه کرده می توان اینطور تصور نمود که خواسته در بیمه کردن مال خود با شرکت بیمه مشارکت نماید. بنابراین در زمان حادثه نیز هر یک از طرفین باید سهم خود را در جبران خسارت پرداخت نمایند. در مثال بالا: سهم بیمه گر از خسارت وارده ۳.۲۰۰.۰۰۰ ریال و سهم بیمه گذار از خسارت وارده ۸۰۰.۰۰۰ ریال بوده است. پیام شماره ۵ مرور زمان در دعاوی بیمه بیمه گذار برای اثبات حقانیت خود در دریافت خسارت، زمان نامحدود در اختیار ندارد و بیمه گران نمی توانند تا زمان نامحدود پرونده های خسارت را مفتوح بگذارند. بنابراین قانونگذار فرصت مناسبی را برای بیمه گذار به منظور تهیه مدارک مورد درخواست بیمه گر تعیین نموده، چنانچه بیمه گذار نتواند در این مدت مدارک لازم را برای رسیدگی به خسارت تهیه و به بیمه گر ارائه نماید، خسارت شامل مرور زمان شده و دیگر بیمه گذار حقی در مطالبه خسارت نخواهد داشت. مرور زمان در رشته های مختلف بیمه ای به شرح زیر می باشد: ۱. مرور زمان در مورد خسارتهای ناشی از بیمه آتش سوزی- مسئولیت مدنی- مسئولیت ناشی از اجرای عملیات ساختمانی ۲ سال بوده و تاریخ شروع آن تاریخ حادثه می باشد. ۲. مرور زمان در بیمه های مسئولیت ۲ سال می باشد. ۳. مرور زمان در بیمه های مسئولیت کارفرما در برابر کارکنان ۳ سال و تاریخ شروع آن تاریخ وقوع حادثه می باشد. ۴. مرور زمان در بیمه بدنه خودرو ۲ سال می باشد و تاریخ شروع آن تاریخ وقوع حادثه می باشد. مرور زمان در بیمه بدنه می تواند یکبار توسط بیمه گذار یا بیمه گر با اظهارنامه رسمی قطع شود. در اینصورت به مدت باقیمانده مرور زمان قبلی ۱ سال اضافه می گردد. پیام شماره ۶ چگونه باید وقوع حادثه به بیمه گر اطلاع داده شود؟ آنچه که در اعلام خسارت اهمیت زیاد دارد و در محاسبات بیمه گران تاثیر می گذارد، سرعت عمل بیمه گذار و یا فرد حادثه دیده در اعلام وقوع حادثه به شرکت بیمه می باشد. هر چه سریعتر حادثه به شرکت بیمه اعلام گردد، بیمه گر با اعزام فوری ارزیاب امکان بیشتری در برآورد واقعی خسارت مربوط به حادثه دارد. برعکس هر چقدر بیمه گذار در اعلام خسارت تاخیر کند امکان اعزام به موقع ارزیاب خسارت کمتر شده و در نتیجه به دلیل افزایش ضایعات، شانس نجات اموال کم می شود و در نتیجه میزان خسارت پرداختی بیمه گران بی دلیل افزایش می یابد. بنابراین بیمه گران اصرار دارند که وقوع حادثه در زمان تعیین شده اعلام گردد. فی المثل در بیمه آتش سوزی این مدت ۵ روز از تاریخ اطلاع خود از وقوع حادثه است و در بیمه بدنه این مدت ۵ روز کاری از تاریخ اطلاع خود از وقوع حادثه می باشد و چنانچه بیمه گذار حادثه را در مهلت یاد شده اعلام نکند بیمه گر می تواند خسارت را مردود اعلام نماید. پیام شماره ۷ تشدید خطر تشدید خطر از مواردی است که عدم توجه بیمه گذار به آن موجب آسیب دیدن حقوق بیمه گذار می گردد. تشدید خطر به موردی گفته می شود که بیمه گذار با تغییراتی که در کاربری مورد بیمه به عمل می آورد موجب می گردد که احتمال وقوع حادثه افزایش یابد. مانند آن که مالک تریلی تغییر کاربری می دهد و وسیله نقلیه را تبدیل به تانکر حمل مواد آتش زا می کند. طبیعی است که در این حالت احتمال وقوع خسارت افزایش یافته است. قانونگذار در ماده ۱۶ قانون بیمه قید کرده چنانچه بیمه گذار موجب تشدید خطر گردد، باید بلافاصله وضعیت جدید را به بیمه گر اعلام نماید تا بیمه گر نسبت به محاسبه حق بیمه واقعی اقدام نماید. در صورتی که بیمه گذار با حق بیمه اضافی موافقت نکند، بیمه گر قرارداد بیمه را فسخ خواهد کرد. چنانچه تغییر وضعیت پس از حادثه مشخص شود بیمه گر مجاز خواهد بود که خسارت را به نسبت حق بیمه واقعی به حق بیمه صادره بر طبق قاعده نسبی حق بیمه پرداخت نماید. پیام شماره ۹ ادامه پیام شماره ۸ موضوع فرانشیز: ۳- بیمه گر با تعیین فرانشیز مانع از مراجعه بیمه گذار به شرکت بیمه برای دریافت خسارت های کوچک و جزئی می گردد. این عمل اقدامی موثر در حفظ منافع بیمه گذار یا صاحب خودرو نیز می باشد زیرا به دلیل آنکه فرانشیز در بیمه بدنه خودرو بصورت مضاعف افزایش می یابد، مراجعه برای دریافت خسارت های جزئی علاوه بر آنکه موجب دو برابر شدن فرانشیز خسارت های بعدی می شود، سبب از از بین رفتن تخفیف عدم خسارت نیز می گردد. مثلا در حالی که فرانشیز در خسارت اول برابر است با ده درصد خسارت حداقل پانصد هزار ریال در زمان خسارت دوم، فرانشیز به دو برابر یعنی ۲۰% خسارت حداقل یک میلیون ریال افزایش می یاد. مثال: اگر خسارت وارده ۰۰۰/۲۰۰/۱ ریال باشد و برای اولین بار است که بیمه گذار برای دریافت خسارت به شرکت به شرکت بیمه مراجعه می کند، مبلغ دریافتی وی برابر است با: خسارت پرداختی بیمه گر ۰۰۰/۷۰۰=۰۰۰/۵۰۰- ۰۰۰ /۲۰۰/۱ ولی اگر همین خسارت دومین خسارت دریافتی بیمه گذار باشد فرانشیز به مبلغ ۰۰۰/۰۰۰/۱ ریال کسر و مبلغ پرداختی بیمه گر به شرح زیر خواهد بود: خسارت پرداختی بیمه گر ۰۰۰/۲۰۰=۰۰۰/۰۰۰/۱- ۰۰۰ /۲۰۰/۱ پیام شماره ۱۰ نحوه محاسبه فرانشیز در بیمه بدنه خودرو توسط بیمه گران: مثال خسارت اول: در صورتی که کل خسارت برآورد شده برابر و یا کمتر از مبلغ ۰۰۰/۰۰۰/۵ ریال باشد، بیمه گر فرانشیز را به ماخذ ۰۰۰/۵۰۰ ریال کسر می نماید. در صورتی خسارت برآورد شده توسط کارشناس بیش از مبلغ ۰۰۰/۰۰۰/۵ ریال باشد، بیمه گر فرانشیز را به ماخذ ۱۰% خسارت کسر خواهد نمود. کسر فرانشیز در مورد دومین خسارت دریافتی بیمه گذار: در صورتی که خسارت برآورد شده برابر و یا کمتر ده میلیون ریال باشد، فرانشیز به ماخذ ۰۰۰/۰۰۰/۱ ریال از خسارت کسر می گردد. در صورتی که خسارت برآورد شده بیش از ده میلیون ریال باشد، فرانشیز به ماخذ ۲۰% خسارت برآورد شده کسر می گردد. توصیه مهم: به بیمه گذار توصیه می گردد، به لحاظ حفظ منافع خود هیچگاه برای دریافت خسارت های کوچک (که خود نیز قادر به جبران آن می باشد) به بیمه گران مراجعه نکند. پیام شماره ۱۱ فرانشیز در بیمه آتش سوزی: در کشور ما معمولا بیمه آتش سوزی برای خطرهای اصلی (آتش سوزی- صاعقه و انفجار) بدون فرانشیز صادر شده و در زمان بروز حادثه شرکت های بیمه تمام خسارتی برآورد شده را بدون کسر مبلغی تحت عنوان فرانشیز پرداخت می کنند. فرانشیز در بیمه درمان: در بیمه های درمان گروهی درصد معینی از هزینه های بیمارستانی و جراحی و پاراکلینیکی و زایمان به عنوان فرانشیز تعیین شده و تامین آن به عهده بیمه گذار می باشد. بیمه گذار می تواند با پرداخت حق بیمه اضافی تقاضا نماید که میزان فرانشیز در قرارداد بیمه کاهش یابد. پیام شماره ۱۲ در صورتی که در طول سال بیمه ای خسارت کلی پرداخت گردد، بیمه نامه از زمان وقوع حادثه پایان یافته و بیمه گذار دیگر حقی بر حق بیمه سال بیمه ای نخواهد داشت. مثال فردی فردی از تاریخ ۱۵/۲/۸۹ خودرو خود را به مبلغ ۱۰۰ میلیون ریال بیمه نموده و حق بیمه را به مبلغ ۰۰۰/۱۰۰ ریال پرداخته است در تاریخ ۱۵/۳/۸۹ خودرو در حادثه ای خسارت کلی دیده و خسارت کامل از شرکت بیمه دریافت می دارد، در این حالت بیمه نامه پایان یافته و حق بیمه غیر قابل برگشت به بیمه گذار می باشد. در مواردی که خسارت کلی اتفاق می افتد بیمه گذار باید قبل از دریافت خسارت سند خودرو را به شرکت بیمه منتقل نماید. پیام شماره ۱۳ فسخ بیمه نامه: فسخ یا برهم زدن قراردادهای بیمه حقی دوجانبه برای مشتری (بیمه گذار) و بیمه گر (شرکت بیمه) می باشد. در صورتی که قرارداد بیمه فسخ گردد حق بیمه از زمان فسخ می بایست به بیمه گذار برگشت داده شود. در صورت فسخ بیمه نامه تعهدات بیمه گر بیمه گذار تا زمان فسخ بقوت خود باقی است. مثلا اگر در زمان اعتبار بیمه نامه خسارتی حادث شده باشد که در تعهد بیمه گر بوده فسخ قرارداد نمی تواند مانع از پرداخت خسارت به بیمه گذار گردد. پیام شماره ۱۴ … ادامه فسخ قرارداد چنانچه فسخ از جانب بیمه گر انجام گیرد: حق بیمه به صورت روز شمار به بیمه گذار برگشت داده می شود. مثال: تاریخ شروع بیمه نامه ۱۵/۰۲/۹۰ و مدت بیمه یکسال می باشد. میزان حق بیمه ۰۰۰/۳۶۵ ریال که بیمه گذار نقدا پرداخت نموده است. بیمه گر در تاریخ ۱۵/۰۴/۹۰ تصمیم به فسخ بیمه نامه می گیرد، میزان حق بیمه برگشتی به بیمه گذار به شرح زیر می باشد: ۶۲۰۰۰=۳۶۵/۶۲*۳۶۵۰۰۰=مدت بیمه نامه /مدت استفاده شده از بیمه نامه تا تاریخ فسخ * حق بیمه پس حق بیمه مدتی که از بیمه استفاده شده است:۶۲۰۰۰ حق بیمه برگشتی به بیمه گذار ۳۰۳۰۰۰=۶۲۰۰۰-۳۶۵۰۰۰ ادامه دارد… پیام شماره ۱۵ پی آمد تقصیر بیمه گذار در نگهداری مورد بیمه هرچند با تهیه بیمه برای اموال فرد می تواند اطمینان پیدا کند که در زمان بروز حادثه بیمه حامی و پشتیبان وی خواهد بود، ولی این امر مانع از آن نخواهد که بیمه گذار آگاهانه اقداماتی ناایمن و خطرناک انجام دهد که موجب گردد حادثه اتفاق بیافتد. اقدامات ناایمنی را که بیمه گذار دانسته و آگاهانه انجام می دهد به لحاظ حقوقی تقصیر می گویند که به معنای ترک عملی است که شخص ملزم به انجام آن بوده و یا ارتکاب به عملی که شخص مجاز به انجام آن نیست می باشد. تقصیر چنان تخلفی است که عواقب و آثار ناگوار و زیانبار همراه دارد ولی بدون عمد و اراده ایجاد خسارت توسط انجام شده. به نظر می رسد که تقصیر به لحاظ شدت ارتکاب خطا حدی مابین سهل انگاری (قصور) و عمل عمد باشد به این معنی باید آن را سهل انگاری آگاهانه نامید. زیرا در حالی که بیمه گذار بدون آگاهی داشتن از نتایج زیانبار قصور دچار سهل انگاری می شود در حالت تقصیر، بیمه گذار با آگاهی کامل و داشتن علم به نتایج وخیم سهل انگاری، مرتکب خطا می شود. مثال: فرض کنید موردبیمه بدلیل فرسودگی سیم کشی در معرض حادثه آتش سوزی می باشد ولی بیمه گذار نسبت به آن آگاهی ندارد. اگر حادثه ای اتفاق بیافتد در اثر قصور یا سهل انگاری وی می باشد. حال اگر قبل از حادثه ارزیاب ریسک (کارشناس شرکت بیمه و یا مامور آتش نشانی) از مورد بیمه بازدید و خطر سیم کشی فرسوده را گوشزد و توصیه به ترمیم آن نماید، ولی بیمه گذار هیچ اقدامی انجام نداده باشد. در حقیقیت حادثه در اثر خطای فاحش و آگاهانه (تقصیر) بیمه گذار به وجود آمده است. پیام شماره۱۶ در زمان بروز حادثه چگونگی رفتار بیمه گر با بیمه گذار سهل انگار و مقصر تفاوت می کند: چنانچه حادثه در اثر سهل انگاری یاقصور بیمه گذار اتفاق افتاده باشد بیمه گر متعهد به پرداخت خسارت می باشد.ولی چنانچه بیمه گذار از اقدامات ناایمن خود اطلاع داشته و یا هشدار های لازم را در این مورد دریافت نموده ولی هیچ گونه اقدامی انجام نداده باشد , این امر تقصیر تلقی شده و تعامل بیمه گر با بیمه گذارمعمولا جنبه تنبیهی داشته و برمیزان خسارت تاثیر گذاشته و موجب کاهش خسارت پرداختی به بیمه گذار می گردد. پی آمد تقصیر بیمه گذار درقوانین بیمه الف – به موجب ماده ۱۴ قانون بیمه , بیمه گر مسئول پرداخت خسارت هائی که در اثر تقصیر بیمه گذار یا نمایندگان او ایجاد شده باشد نخواهد بود. ب – به موجب ماده ۲۷ شرایط عمومی بیمه آتش سوزی:هرگاه حادثه در اثر تقصیر بیمه گذار و یا قائم مقام وی روی داده باشد بیمه گر می تواند خسارت را رد نماید یا به نسبت درجه تقصیر بیمه گذار و یا قائم مقام وی خسارت پرداختی را کاهش دهد. پیام شماره۱۷ فسخ : فسخ اقدامی قانونی برای قطع بین بیمه گر و بیمه گذار می باشد تا در صورتیکه تمایلی به ادامه همکاری با یکدیگر نداشته باشند با این روش قطع همکاری و رابطه را مشروعیت بخشند. فسخ اقدامی دو جانبه بوده که هم بیمه گر و هم بیمه گذار می تونند آن را انجام دهند الف – تقاضای فسخ از طرف بیمه گذار در بیمه های آتش سوزی و بدنه خودرو بیمه گذار حق دارد که هر زمان که خواست تقاضای فسخ قرار داد بیمه رانماید. رسمیت بخشیدن به عدم تمایل همکاری یه ویژه برای بیمه گذار منافعی در بر دارد که به مراتب بهتر از رها کردن بیمه و بی توجهی به انجام وظایف و تعهدات خود در بیمه نامه می باشد. زیرا عدم انجام تعهدات زیان هائی متوجه منافع وی می نماید فرض کنید که مورد بیمه در زمان بیمه شدن تانکر سوخت بوده و محاسبه حق بیمه بر اساس این کاربری اخذ شده .اینک پس از مدتی کاربری تغییر یافته و تانکر تبدیل به اتاق باری شده که به نسبت تانکر از ریسک پائین تری برخوردار می باشد و بیمه گر بایدبه دلیل کاهش ریسک حق بیمه را کاهش دهد. ولی بیمه گر حاضر به کاهش حق بیمه نمی باشد . بیمه گذار به عنوان مقابله به مثل تصمیم می گیرد اقساط بیمه نامه را پرداخت نکند .این نحوه عمل بیمه گذار به صلاح وی نیست و به احتمال زیاد حق وی ضایع می گردد.بهترین راه آن است که تقاضای فسخ بیمه نامه را نماید و بیمه گر ناگزیر می گردد که براساس بند ب ماده ۱۵ شرایط عمومی بیمه بدنه خودرو قرار داد را به روش روز شمار فسخ نماید که متضمن حق بیمه برگشتی بیشتری به بیمه گذار می باشد . . اصولا توصیه می گردد که بیمه گذارکمتر در صدد فسخ قرار داد بیمه با بیمه گر باشد. چنانچه تقاضای فسخ از طرف بیمه گذار انجام گیرد بیمه گذار زیان خواهد دید به مثال زیر توجه فرمائید حق بیمه بیمه نامه ای ۳۶۵۰۰۰ ریال می باشد. مدت بیمه یکسال از تاریخ ۱/۷/۹۰ می باشد. بیمه گذار در تاریخ ۱/۱۰/۹۰تقاضای فسخ قرار دادبیمه را می نماید. به دلیل آنکه تقاضای فسخ از طرف بیمه گذار بوده مینای عمل بیمه گر تعرفه کوتاه مدت می باشد. که دراین مثال چون مدتی که بیمه گذار از بیمه استفاده نموده ۳ماه(۹۰روز) می باشد با توجه به تعرفه قانونی کوتاه مدت حق بیمه بیمه نامه سه ماهه برابر با ۴۰% حق بیمه یکساله می باشد.بنابراین حق بیمه برگشتی به بیمه گذار۶۰%حق بیمه کل یعنی۲۱۹۰۰۰ریال می شود. حال انکه در اصل باید بیمه گذار بابت مدت بیمه استفاده شده (۹۰روز )مبلغ ۹۰۰۰۰ ریال کسر و بقیه ( (۲۷۵۰۰۰ریال) به بیمه گذار برگشت دهد که چون تقاضای فسخ از طرف بیمه گذار انجام گردیده به موجب قانون بیمه گر مجبور شده که به این نحو عمل نماید.. در همین مثال اگر بیمه گر تصمیم به فسخ می گرفت . موضوع به نفع بیمه گذار تمام می شده و بابت حق بیمه برگشتی مبلغ بیشتری (۲۷۵۰۰۰ریال)دریافت می کرد

در شهریور ماه سال ۸۹ واحد کک سازی یکی از معادن زغال سنگ شرق کشور که تحت پوشش بیمه آتش سوزی یکی از شرکتهای بیمه بوده دچار حریق گردید و کل موجودی کک تولید شده و کوره های کک سازی در این حادثه از بین رفته، موجب ورود خسارتی حدود ۰۰۰/۰۰۰/۵۰۰/۱ ریال به بیمه گذار گردید. تجربه ارزیاب در دو بخش فرآیند تولید و علل بروز حادثه به کالبد شکافی حادثه می پردازد. علت حادثه طبق نظر کارشناس: بررسی علت و کانون آتش مستلزم آن است که دخل و تصرفی در مکان حادثه دیده انجام نشده باشد. این امر به دلیل وسعت آتش و عملیات جابجائی کک های حادثه دیده غیر ممکن بوده بنابراین امکان اظهار نظر صریح برای هیچ کارشناسی مقدور نمی باشد ضمن آنکه آتش نشانی نیز در این مورد اظهار نظری نکرده است. ولی می توان احتمالاتی را که می تواند منجر به آتش کشیدن کک شود به شرح زیر بیان نمود:

۱- خود اشتعالی( Auto Ignation یاSpontaneousCombustion) به دلیل افزایش دمای داخلی کک

۲- وجود کک های گداخته در توده کک تولیدی که در اثر آبپاشی خاموش نشده است.

۳- خود اشتعالی ناشی از وجود سولفور آهن(SFe) در کک و تماس با هوا

۴- اکسیداسیون کک به دلیل غنی شدن سطوح آن از اکسیژن

۵- وقوع پدیده خودسوزی Methanogen در اثر فعالیت های میکروبیولوژیک و فعال شدن باکتری های غیر هوازی (Anaerobic Bacteria) و گروه باکتری های متان ساز (متانو باکتریوم) در کک

۶- افزایش میزان رطوبت در کک که افزایش بیش از ۱۰% رطوبت می تواند عاملی برای وقوع خود اشتعالی گردد.

۷- هوازدگی Weathering: زغال سنگ و کک چنانچه مدتی در معرض هوا قرار گیرد، میل به شکستن و جدایش ملکولی ایجاد شده و ممکن است سبب بروز خود اشتعالی گردد. هرچه سطح مجاورت بیشتر باشد احتمال آتش گرفتن بیشتر خواهد بود.

۸- مجاورت اجسام گداخته مانند آتش، چوب و یا ته سیگار و یا …… بعنوان سوخت کمکی با کک.

۹- ایجاد خسارت های عمدی: این احتمال با توجه به ابعاد حادثه و تعداد زیاد کارگران (به گفته مسئولان ۴۰ تا ۳۵ نفر در هر نوبت) و کوچک بودن منطقه، رازی نیست که افشاء نشود. اینجانب (بطور ناشناس) برا ی پیگیری موضوع و انجام تحقیقات محلی به نزدیکترین روستا بنام رودبار که بیشتر کارگران معدن ساکن آن هستند رفته و با بسیاری از روستائیان گفتگو نمودم ولی مطلبی که دال بر عمدی بودن حادثه باشد نشنیدم.

۱۰- رفتارهای سهل انگارانه و پرخطر کارگران ملاحظات موثر در تعیین بازیافتی: – آنچه بر مرغوبیت و ارزش کک تاثیر می گذارد پائین بودن میزان خاکستر و نرمه موجود آن می باشد. به همین دلیل بیمه گذار برای بالا بردن کیفیت محصول خود در فرآیند تولید اقدام به شستشوی زغال سنگ برای کاهش درصد خاکستر می کرده. همین امر موجب بالاتر بودن ارزش کک بیمه گذار نسبت به سایر تولید کنندگان منطقه بوده است. – با وقوع آتش سوزی و زیر و رو شدن پیوسته توده علاوه بر آنکه این دو فاکتور بسیار افزایش یافته بخش بسیار بزرگی از کک سوخته و غیر قابل مصرف گردیده است. (نمونه شماره سه) – کک های سوخته شده و نرمه ضایعاتی ایجاد شده ارزش بازیافتی ندارند. – جدا سازی کلوخه های سالم و سوخته و نیمه سوخته کاری بسیار هزینه زا و زمانبر بوده و به دلایل زیر ارزش اقتصادی چندانی ندارد. ۱- به دلیل زیر و رو شدن و خرد شدن کک، سایز مطلوب مصرف کننده را از دست داده است. ۲- به دلیل افزایش خاکستر و آلودگی های محیطی کیفیت مطلوب مصرف کننده را از دست داده. ۳- به دلیل مجاورت بیش از حد کک با آتش (آتش اضافی ناشی از حریق) کک کیفیت استاندارد خود را از دست داده. ۴- به دلیل هزینه بسیار زیاد تفکیک و کاهش ارزش ناشی از تنزل کیفیت کک فروش آن مقرون به صرفه نمی باشد. با توجه به مراتب فوق میزان بازیافتی کک به ماخذ ده درصد(۱۰%) کل خسارت تعیین گردید. چگونگی برآورد خسارت: فرآیند زیر برای برآورد خسارت طی گردید:

۱- ابتدا با لودر Loader توده های خسارت دیده حتی المقدور به شکل ۹ توده جداگانه مکعب مستطیل آرایش داده شده.

۲- با اندازه گیری طول و عرض و ارتفاع حجم کلی توده ها برابر ۸۷۹/۱۵۶۰ متر مکعب اندازه گیری گردید.

۳- سپس جعبه ای به ابعاد (۳۵*۴۰*۸۵) سانتی متر و به حجم ۰۱۱۹/۰ متر مکعب از کک های سوخته بارگیری و وزن آن برابر ۶۶ کیلو توزین گردید.

۴- از نسبت بند ۳ به بند ۲ میزان کک آسیب دیده برابر با ۵۹/۸۶۵۶۹۷ کیلوگرم و پس از کسر ۱۰% بازیافتی خسارت در تعهد بیمه گر به وزن ۵۹/۷۷۹۱۲۸ ارزیابی گردید.

۵- با توجه به گزارش حسابرسی هزینه تولید هر کیلو کک ۹۸۵/۱۷۷۲ریال می باشد.

۶- به این ترتیب خسارت به مبلغ ۳۰۳ِ۳۸۳ِ۳۸۱ِ۱=۹۸۵/۱۷۷۲*۵۹/ ۷۷۹۱۲۸ ریال (یک میلیارد و سیصد و هشتاد و یک میلیون و سیصد هشتاد و سه هزار و سیصد و سه ریال) برآورد گردید.

۷- اختلاف ۴۷۰ گرم در وزن خسارت در صورت جلسه مورخ ۱۵/۴/۸۹ (پیوست۲) ناشی از اشتباه محاسبه بوده است. ارزش موجودی ها قبل از حادثه – موجودی بیمه گذار مواد اولیه شامل زغال سنگ و کک شو و تولیدات شامل کک و نرمه می باشد. – در زمان بازدید، کارگاه فاقد زغال سنگ و میزان کک شو حدود یک تن بوده است. – میزان نرمه در بخش پائینی جاده در توده های متعددی قرار داشت، که به دلیل سرآشیبی محل استقرار قابل حجم گیری نبود ولی حجم آن تقریبا” باحجم کک های آسیب دیده برابر بوده است. – با توجه به مراتب فوق ارزش موجودی در زمان بازدید (۱۵/۴/۸۹) حداکثر برابر۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰/۳ ریال بوده است.

در اوایل سال ۹۰ در کارخانه رنگسازی، هنگامی که کارگر در حال تخلیه مواد اولیه از بشکه به داخل همزن بوده بطور ناگهانی آتش سوزی رخ می دهد و خسارتی معادل ۰۰۰/۰۰۰/۵۰۰ ریال بوجود می آورد. شاهدان اعلام می دارند در زمان تخلیه مواد داخل بشکه به همزن شعله زرد رنگی در دهانه همزن مشاهده و سپس آتش سوزی شروع گردیده است. کارشناسان برآورد کننده خسارت علت بروز حادثه را ناشی از ایجاد الکتریسیته ساکن در اثر برخورد مواد اولیه با تیغه همزن دانستند. آتش نشانی علت بروز حریق را در اثر بروز جرقه در موتور همزن اعلام نموده است. موارد زیر می تواند دلیل بروز آتش سوزی در صنایع رنگسازی گردد: بروز پدیده الکترواستاتیک (الکتریسته ساکن) به دلایل گوناگونی مانند حرکت همزن در پاتیل و اصطحکاک آن با مواد شیمیایی، ریزش یک باره مواد و حلال ها در همزن، حرکت لیف تراکهای چرخ لاستیکی که برای بلند کردن بشکه های مواد مورد استفاده قرار می گیرد. انجام واکنش های گرما ناشی از ترکیب مواد بی احتیاطی های نیروی کار در استعمال دخانیات یا کارهای نا ایمن مانند کارهای تعمیرات و جوشکاری عدم اتصالات برقی ضد جرقه در اماکنی که بخارهای قابل انفجار وجود دارد. نگهداری نامناسب دستگاه های گردنده و ایجاد حرارت به واسطه برخورد قطعات با هم حفاظت و نگهداری نامناسب دستگاه های برقی و اتصالات و موتورها و سوئیچ ها و عناصر حرارتی کارخانه که موجب بروز حادثه می شوند.

چندی پیش یک انبار داروئی در یکی از استان ها نزد یکی از بیمه گران در برابر خطر حریق بیمه آتش سوزی گردید. بیمه گر به منظور اطمینان از کم خطر بودن مورد بیمه, انبار را توسط کارشناس بازدید اولیه خود مورد بازدید قرار داد. کارشناس در گزارش تنظیمی خود اعلام داشته که سیم کشی انبار فرسوده بوده و احتمال بروز حادثه از ناحیه سیم کشی وجود دارد. بیمه گر مراتب را به بیمه گذار اعلام و درخواست نموده که به منظور جلوگیری از بروز آتش سوزی نسبت به نوسازی شبکه برق اقدام نماید. بیمه گذار متاسفانه به توصیه منطقی بیمه گر توجه نکرده و هیچ اقدامی در جهت نوسازی شبکه انجام نداده است. چند ماه بعد از بازدید کارشناس، انبار دچار آتش سوزی گردیده و کل موجودی دارو ها از بین رفت و خسارتی معادل ۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰/۱ریال به بار آمد. سازمان آتش نشانی علت حادثه را اتصالی برق از ناحیه سیم کشی تشخیص داده که قبلا به درستی توسط کارشناس ارزیاب (بازدید اولیه) به عنوان عامل خطر معرفی گردیده بود. بیمه گر به استناد ماده ۲۷ شرایط عمومی بیمه آتش سوزی، موضوع را مصداق تقصیر بیمه گذار دانسته و علی رغم آن که قانون گذار اجازه رد و یا کاهش خسارت را به وی داده است با کسر معادل ۲۰% از خسارت بابت تقصیر بیمه گذار خسارت را پرداخت نموده است. تفسیر بیمه گر از ماده ۲۷ شرایط عمومی بیمه آتـش سوزی در حقوق بیمه دو کلمه قصور و تقصیر دو معنای متفاوت دارد: در قانون بیمه برای قصور بیمه گذار که ناشی از سهل انگاری و عدم اطلاع وی می باشد تنبیهی در نظر نگرفته زیرا معتقد است که کوتاهی بیمه گذار ناشی از نا آگاهی وی بوده است. ولی برای تقصیر بیمه گذار که امری آگاهانه و دانسته می باشد و بی جهت موجب ورود بی مورد زیان به بیمه گر گردیده قانون(ماده ۱۴ قانون بیمه و ماده ۲۷ شرایط عمومی بیمه آتش سوزی) اجازه داده به نسبت تقصیر از خسارت وی بکاهد. مورد بالا مصداق تقصیر بیمه گذار است و نمی تواند بگوید که نمی دانسته و سهل انگاری کرده زیرا قبلا احتمال بروز حادثه توسط بیمه گر به بیمه گذار گوشزد گردیده است.

در نیمه اول سال ۸۹، حادثه آتش سوزی در انبار روباز کاه (کلش) یکی از کارگاه های تولید قارچ به وقوع پیوست و در مدت بسیار کوتاهی توده بزرگی از کاه به حجم ۴۴۱۲ متر مکعب و به ارزش ۰۰۰/۰۰۰/۵۰۰ ریال از بین رفت. نقش کلش در فرآیند آماده سازی کشت قارچ: توجه به فرآیند آماده سازی کشت باید برای بیمه گر ملاحظاتی را از نظر قبول خطر خود سوزی ایجاد نماید. – ابتدا کلش به مدت ۳ روز در استخر آب خیسانده می شود* – سپس در میکسر با کود مرغی به نسبت ۷۰% مخلوط می گردد. – به مدت ۲ روز برای تخمیر در بونکر می ماند* – به مدت ۸ روز در تونل پاستوریزاسیون در حرارت۶۰ درجه قرار می گیرد. – در مرحله نهائی جهت کاشت بذر قارچ به سالن کشت منتقل می گردد. علامت ستاره (*) مراحلی است که احتمال بروز خودسوزی وجود دارد. علت حادثه: الف: از دید گاه بیمه گذار نگهبان در شب حادثه فقط با شعله کشیدن آتش متوجه حریق گردیده و علت خاصی برای آن نمی داند. با مشاهده آتش بلافاصله حادثه را به آتش نشانی و مدیریت اعلام داشته است. ب – از دیدگاه آتش نشانی آتش نشانی علل بروز حادثه را یا از گرمای هوا و یا مجاورت شعله دانسته است. ج – فرضیات محتمل از دیدگاه ارزیاب خسارت برای بروز آتش سوزی سناریو های زیر می تواند محتمل باشد: ۱- گرمای هوا و بروز پدیده خود اشتعالی Auto Ignation: برای ایجاد شرایط مناسب وقوع این پدیده, باید گرمای بی سابقه ای در محیط بوده و بتواند درجه حرارت مناسبی را برای این امر محقق نماید این درجه حرارت برای به آتش کشاندن کلش باید بیش از ۸۰ تا ۶۰ درجه سانتی گراد باشد تا بتواند گازهای قابل اشتعال از سطح کلش متصاعد نماید. با توجه به اعتدال بی سابقه هوا در مرداد ماه امسال در تهران وقوع این پدیده کمی غیر محتمل می باشد. ۲- بروز خود سوزی Methanogen بروز حادثه از ناحیه کلش و کود مرغی در کارگاه های تولید قارچ ممکن است. ولی در این مورد خاص با توجه خاکستر برجای مانده از کلش و بروز شعله در زمان حادثه وقوع خود سوزی امری کاملا غیر ممکن می باشد. ۳- بروز آتش از ناحیه شبنم صبحگاهی و یا هوای با رطوبت بالا که می تواند منجر به تشکیل قطرات آب بر روی کلش گردد. بروز این امر در هوای خشک تهران کمتر متصور بوده و درجه احتمال کمی دارد. ۴- آتش سوزی های عمدی دیدگاه ارزیاب خسارت در مورد علت حادثه ۵- تماس کلش با شعله, جرقه و یا جسمی ملتهب: این امر به دلایل زیر قطعیت بیشتری دارد: ۱-۴- سهل انگاری کارگران در رهاسازی اجسام ملتهب مانند ته سیگار و کبریت نیم سوخته و نظایر آن. ۲-۴- بروز جرقه از اگزوز لودر و تراکتور در مجاورت کلش. با توجه به وجود گرد و غبار و خاک در محوطه, بروز جرقه محتمل می باشد. ۳-۴- اخگرهای سرگردان یا نیم سوز ناشی از آتش زدن زباله و بوته های خشک بیابانی در اماکن پیرامونی مورد بیمه, که می تواند از فواصل دور موجب انتقال آتش گردد. ۶- با توجه به مراتب یاد شده سناریوی حریق به شرح زیر بیان می گردد: ۱-۵- کلش و کود مرغی از نظر طبقه بندی آتش در گروه A یا آتش خاکستر دار قرار دارد. ۲-۵- ویژگی این گروه آن است که هر گاه اخگر و یاجسم گداخته ای مانند ته سیگار یا کبریت نیم سوز و یا جرقه با توده کلش و یا کود مرغی تماس پیدا نماید، نمی تواند بلافاصله ایجاد شعله نماید بلکه آتش گداخته (ذرات کربنی گداخته) مانند اخگر ناشی از اگزوز خودرو و یا ته سیگار و یا اخگرهای سرگردان یا نیم سوز ناشی از آتش زدن زباله و بوته های خشک بیابانی می تواند دردسر ساز شود. هیچ یک از موارد یاد شده توانائی شعله ور کردن فوری کلش را ندارد همان طور که مایعات آتش زا نیز در مقیاس کم این قدرت را ندارد. ذرات کربنی گداخته در لحظه تماس با الیاف می تواند جرقه ناچیزی تولید نماید که اگر دیده شود می توان آنرا خاموش نمود ولی اگر کشف نشوند کلش را شعله ور نمی کنند بلکه جرقه به فاصله کوتاهی با ایجاد فشار منفی و مکش هوا بطرف عمق توده کلش پیشروی کرده و آتش پنهانی را ایجاد می نماید که هیچ گونه تظاهر خارجی نداشته و تا زمانی که گرمای ناشی از سوخت نهانی به ۲۷۰ تا ۳۰۰ درجه سانتیگراد نرسیده از دید ناظر پنهان می ماند. آتش پس از طی دوره کمون (که حسب مورد تا چندین ساعت ممکن است طول کشد) سطح وسیعی از اطراف خود را به آستانه آتشگیری رسانیده و به یک باره شعله ور می گردد. در این حالت دمای آتش می تواند تا ۱۰۰۰ درجه افزایش یابد که شرایط بسیار مناسبی برای پایداری آتش خواهد بود. به دلیل وجود شرایط مساعد (اکسیژن کافی)؛ کلش به یک توده گداخته تبدیل شده و پایداری بسیار زیادی از خود بروز داده بطوری که هیچ وسیله ای حتی آب نمی تواند آن را به آسانی خاموش نماید.